Rehberlik

REHBERLİK NEDİR VE NE İŞE YARAR?

Rehberlik;

• Bireyin kendini gerçekleştirme sürecinde
• Karar almada,
• Sorunları çözmede,
• Kendini tanımada yardım almasıdır.

 Kendini gerçekleştirme;

• Bireyin her yönüyle kapasitesini sonuna dek geliştirebilmesi ve daha mutlu, verimli bir düzeye ulaşabilmesidir.
• Kendini gerçekleştirme bir varış noktası değil bir süreçtir ve bu aşama aşama gerçekleşir.
• Kendini gerçekleştirmekte olan insan,
  • Kim olduğunu gerçekçi bir gözle algıladığı gibi kim olabileceği hakkında daha tutarlı bir görüşe sahiptir.
  • İnsan değerlerine saygı duyar, onları benimser ve geliştirir.
  • Zamanı iyi kullanır, değişmeye ve yeni yaşantılara açıktırvb.

Özetle rehberlik;

1. Rehberlik bir süreçtir.
2. Rehberlik bireye yardım işidir.
3. Rehberlik yardımı bireye dönüktür.
4. Rehberlik bilimsel ve profesyonel bir yardımdır.
5. Rehberliğin esası bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

Ne İşe Yarar?

• Bireylerin kendini anlamasına,
• Problemini çözebilmesine,
• Kendine en uygun seçimleri yaparak gerçekçi kararlar alabilmesine,
• Kendi kapasitelerini en uygun bir düzeyde geliştirilmesine,
• Çevresiyle dengeli ve sağlıklı bir iletişim, ilişki kurabilmesine vb. olanak sağlar.

Rehberlik Anlayışını Oluşturan İlkeler

1-      Rehberlikte insana ve onun kendine ilişkin konularda karar verme hakkına saygı esastır.

2-      Rehberlik hizmetleri eğitim ayrılmaz ve tamamlayan bir parçasını oluşturur.

3-      Etkili bir rehberlik, bireysel farkları dikkate alan bir eğitim sisteminde gerçekleşir.

4-      Rehberlik tüm bireylere yöneliktir.

5-      Rehberliğin amacı, bireylerin bir bütün olarak gelişmesine yardımdır.

6-      Rehberlik hizmetlerinde süreklilik esastır.

7-      Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır.

8-      Rehberlik uygulamaları okulun ihtiyaç duyduğu alanlarda yoğunlaştırılır.

9-      Rehberlik, planlı, programlı, örgütlenmiş, profesyonel bir düzeyde uygulanmalıdır.

 

Rehberlik Ne Değildir?

• Rehberlik öğretim faaliyeti değildir.
• Öğrencileri disipline etme yeri değildir.
• Sihirli değnek yoktur.
• Zorunlu verilen bir hizmet değildir.
• Yol gösterme işi değildir.
• Tek yönlü bir hizmet değildir.
• Öğrenciye acıma /onun yerine davranışta bulunma yoktur.
• Bireyin sadece duygusal yönüyle ilgilenmez.
• Rehberlik kriz veya problem durumlarında devreye girmez.

 

TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK ÇEŞİTLERİ:

Rehberlik hizmetlerinin işlevleri konusunda yazarlar değişik listeler önermektedir. Fakat 6 madde üzerinde birleşirler.

 1. Uyum Sağlayıcılık:  Okullarda uygulanacak rehberlik programlarında öğrencilerin uyum sağlamalarını kolaylaştırıcı etkinliklere yer verilmelidir. Bu sayede öğrencilerde görülebilecek uyumsuzluğa dayanan davranış bozukluklarının ortaya çıkması engellenebilir. Okul rehberlik servislerinin en çok uğraştığı konulardan biri uyumsuzluklardır. Bu nedenle bu rehberlik türü önemlidir.

 2. Yönelticilik: Bireyin başarılı ve mutlu olmasında kişisel niteliklerine uygun alan, ders, okul ve meslek seçmenin rolü büyüktür. Bu amaçla bireye yardımcı olabilmek için ona zamanında rehberlik hizmetlerinden yararlanma olanağı verilmelidir. Böylece bireyin kendisine en uygun bir alana yönelmesi ve o alanda başarılı olabilmesi kolaylaştırılabilir. Okul rehberlik servisleri bireyi tanıma tekniklerini kullanarak elde edilme bilgilerden yararlanarak ders alan ve okul seçerken öğrencilere yardım etmelidir. Yanlış tercihler yapan öğrenciler kendilerine de topluma da yararlı olamazlar.

 3. Ayarlayıcılık : Çağdaş eğitim öğrencilerin eğitimlerinde bireysel ayrıcalıklara ve .çevre şartlarına öncelik vermektedir. Okul rehberlik servisleri öğrencinin özelliklerini , problemlerini umut ve özlemlerini belirleyerek, toplumun değerlerini ve yeni kuşaklardan beklentilerini dikkate alarak gelecekte ortaya çıkabilecek sorunları yordamaya çalışır. Yapılan hızlı değişmeler eğitimin planmasında, müfredat programlarını ve rehberlik programlarının hazırlanmasında ve geliştirilmesinde rehberliğin bu işlevinin önemi artmıştır.

4. Geliştiricilik: Geliştirici Rehberlik Gelişimsel rehberlik anlayışının ortaya çıkmasıyla rehberliğin bu işlevi de önem kazanmıştı bu anlayışta bir gelişim dönemini başarıyla geçirenlerin daha sonra ki gelişim döneminin ödevlerini de başarıyla yerine getireceklerine inanılmaktadır. Okul rehberlik programlarında öğrencilerin gelişim dönemleri dikkate alınarak bedensel, zihinsel, duygusal ve psikososyal yönden sağlıklı bir şekilde gelişebilmelerini sağlayacak etkinliklere yer verilmelidir. Böylece beden ve ruh sağlığı yerinde kendisiyle doğayla barışık bireyler yetiştirilebilir.

5. Önleyicilik: Rehberlik hizmetleri olumlu değişmeleri amaçlarken, bazı olumsuzlukların ortaya çıkmasını da önleyici bir işlevi yerine getirmektedir. Özellikle disiplinsizlik ve uyumsuzlukların önlenmesi bu hizmetlerin verimliliğini arttırıcı bir ürüne sahiptir. Unutulmamalıdır ki olumsuzlukların ortaya çıkmadan önlenmesi ortaya çıktıktan sonra giderilmesinden daha ekonomik ve daha kolaydır. Rehberliğin bu işlevi de bu amaca yöneliktir. Örgün eğitim kurumlarında gerçekleştirilen öğretim etkinlikleri rehber hizmetleriyle birlikte sürdürüldüğünde, eğitimde istenilen kaliteye ve verimliliğe ulaşılabilmektedir.

6. Tamamlayıcılık: Eğitim – öğretim faaliyetlerinin daha nitelikli hale gelmesini sağlamaya yönelik rehberlik çalışmaları, öğretmenlere ve yöneticilere yönelik ortak bir anlayış kazandırmaya yönelik uygulamalar, eğitim görevlilerinin rehberlik anlayışı ile donatılarak eğitim – öğretim sistemindeki bazı eksikliklerin giderilmesi bu işlev kapsamında değerlendirilmektedir.İşleyen bir süreci vardır.Bu sürecin daha iyi işlemesi, daha kaliteli olmasına yönelik süreci desteklemeye, akademik başarıyı arttırmaya yönelik yapılan işlemlere Tamamlayıcı Rehberlik denir.

REHBERLİK TÜRLERİ

A)     Birey Sayısına Göre Rehberlik Türleri

Bireylerin; çevrelerini anlayabilmeleri için verilen ve genellikle bilgilendirme türünde yapılan hizmetlere rehberlik hizmeti, kendilerini anlayabilmeleri ve sorunlarıyla nasıl başa çıkabileceklerine yönelik uzman kişilerce yapılan yardıma ise psikolojik danışma denir

Bilgi verme türündeki hizmetler genellikle gruplara yönelik olarak yapılırken, psikolojik danışma hizmetleri hem bireysel hem de gruba yönelik de olabilir.

1)      Bireysel Rehberlik:

Bireyin sosyalleşmesi, kişiliğinin gelişmesi, kendini gerçekleştirmesi vb. amaçlarla bireysel olarak yapılan hizmetlerdir. Bireylerle tek tek yapılan çalışmalar söz konusudur. "Bilgi verme" hizmeti ön plandadır. Bu yüzden psikolojik danışmanların dışında bazen diğer öğretmenler tarafından da yürütülebilir. Genellikle zihinsel alana yöneliktir.

Bireysel rehberlik hizmetlerinde şu noktalara dikkat edilmesi gerekir:

* Bireyin farkındalığını yükseltme,

 * Bireyin kendini tanımasına yardımcı olma,

 * Bireyin sorununu çözmek yerine, sorununu çözmesine yardımcı olma,

* Alternatif yollar gösterme,

 * Bireyi cesaretlendirme.

 

2) Grupla Rehberlik:

Bireye yardımcı olmak için sunulacak bilgiler tek tek değil de bir gruba yönelik yapılıyorsa grup rehberliğinden söz edilebilir. Rehberlik hizmetleri gruba yönelik olsa bile merkez de yine de birey vardır. Grubun gelişiminden ziyade bireyin gelişimi amaçlanır.

Özel bir uzmanlık gerektirmeyen bilgi verme hizmetlerinde (rehberlik saatlerinde) sınıf rehber öğretmenleri de hizmet verebilir. Eğer uygulanacak etkinlikler teknik bilgi, beceri ve uzmanlık gerektiriyorsa bu hizmet psikolojik danışmanlar tarafından verilmelidir.

• Grup rehberliği gündemlidir ve odağında belli bir konu vardır.
• Genellikle bilişsel alana yöneliktir.
• İster bireysel rehberlik ister grupla rehberlik çalışması yapılacak olsun; bilgi verilecek olan konuda (sağlık, trafik, ekonomi vb.) uzman olmak yeterlidir.
• Alanında uzman kişiler veya psikolojik danışmanlar bu hizmeti verebilir. Rehberlik hizmeti vermek için psikolojik danışman olma zorunluluğu yoktur.

B) Problem Alanlarına Göre Rehberlik Türleri

1) Eğitsel (Akademik) Rehberlik:

Eğitsel rehberlik; öğrencinin kendisine uygun eğitim kurumunu seçmesi ve başarılı olabilmesi için bilgilendirme sürecidir. Öğrencilere eğitsel alanda bazı yeterlilikler kazandırıp, öğrenmesini kolaylaştırmak, karşılaştığı güçlükleri gidermesine yardımcı olmak ve uygun bir öğrenme ortamı oluşturmak amacıyla verilen hizmetlerdir. Özellikle okulların açıldığı ve kapanacağı dönemlerde daha çok önem kazanır (oryantasyon, devamsızlık sorunu vb. konular).

            Eğitim kurumlarında yürütülen rehberlik hizmetleri genellikle eğitsel ağırlıklı hizmetlerdir. Eğitsel rehberliğin temel amacı, öğrencilerin akademik başarılarını arttırmaya yardımcı olmaktır. Yani "öğrenmeyi öğrenmelerini sağlamaktır. Bunun için öğrenciler yeteneklerine, ilgilerine, ihtiyaçlarına, kişilik yapılarına, duygularına ve zekâ seviyelerine uygun okul veya programlara yerleştirilmelidir. Bütün okul seviyelerinde eğitsel rehberlik çalışmaları planlı ve sistemli olarak yapılmalıdır. Genellikle grup rehberliği olarak verilir.

Öğrenci velilerine yönelik çalışmalar da yapılabilir. Öğrencilerin doğru ders çalışma alışkanlıklarını kazanmalarına yardımcı olma, okulu ve öğrenmeyi sevdirme vb. konularda velilerin de bilgilendirilmeleri gerekir.

Eğitsel rehberlik kapsamında yer alan bazı uygulamalar şunlardır:

* Oryantasyon (yeni duruma – okul ve ders çevresine alıştırma) hizmeti verme,

 * Verimli ders çalışma yollarını anlatma,

* Öğrenme stratejileri geliştirme,

 * Okul ve sınıf kurallarını açıklama,

* Yeteneklerinin çok altında veya çok üstünde başarı gösteren öğrencileri belirleme,

* Kaynaştırma programındaki (kaynaştırma eğitimindeki) öğrencilerin gelişimlerini izleme,

 * Motivasyon arttırıcı çalışmalar yapma,

* Öğrencilerin okul ve ders seçimlerine yardımcı olma,

* Devam edilebilecek üst öğrenim kurumları hakkında bilgi verme,

* Başarısızlık nedenlerini belirleyip ortadan kaldırmaya çalışma,

* Sınavlar ve sınav kaygısı hakkında bilgi verme,

* Okuma ve öğrenme güçlüğü çeken öğrencileri belirleyip gerekli yardımları sunma,

* Zamanı verimli kullanmayı öğretme.

2) Mesleki (Kariyer) Rehberlik:

Rehberlik hizmetleri ilk kez mesleki rehberlikle başlamıştır. Öğrencilerin çeşitli meslekleri tanıyıp, kendilerine uygun olan meslekleri seçip, seçtiği mesleklere hazırlanmaları ve mesleki yönden gelişmeleri amacıyla yapılan hizmetlerdir. Eğitsel ve mesleki yöneltmelerde öncelikle yetenek daha sonra ilgi dikkate alınmalıdır. Mesleki rehberlik 3 aşamada gerçekleşir:

              I.     Bireyi tanıma

           II.     Çeşitli işlerin gerektirdiği nitelikleri ve sağladığı olanakları belirleme

        III.     Bireylerle, onlara uygun olan işlerin eşleştirilmesini sağlama.

Meslek seçimi kısa sürede verilecek bir karar değildir. Belli gelişim dönemlerinde bazı mesleki gelişim görevlerinin yerine getirilmiş olması gerekir.

 Meslek seçiminde birçok faktör vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Bireyin yetenekleri, ilgileri, değer yargıları, benlik algısı, eğitimi, sosyal ilişkileri, aile yapısı, mevcut iş olanakları ve rastlantılardır. Mesleki rehberlikle ilgili yanlış bilgiler vardır.

Bunlardan bazıları şunlardır:

* Bireyi kolay iş bulabileceği mesleğe yöneltmek,

* Bireyi çok para kazanabileceği bir mesleğe yöneltmek,

* Herkesin sadece bir meslekte başarılı olabileceğini düşünmek,

* Bireyleri, ailelerinin ve öğretmenlerinin istekleri doğrultusunda yönlendirmek,

* Bireyleri cinsiyetlerine göre mesleklere yöneltmek,

* Bireylerin çok çalıştığı takdirde her meslekte başarılı olabileceklerini düşünmek.

3) Kişisel / Sosyal Rehberlik:

 

Kişisel sosyal rehberlik, bireyin kendisini tanıyıp, anlayıp, üstün ve eksik yönlerini fark edip, kendine güvenmesi, kişisel ve sosyalyönden sağlıklı ve uyumlu olabilmesi amacıyla verilen hizmetlerdir.

Duygu, düşünce, sosyal ilişkiler ve davranışlardan doğan sorunların çözümüne yönelik yardımlar söz konusudur.

Bazı kişisel sorunlar rehberliğin diğer alanlarıyla da ilgili olabilir.

Böyle durumlarda diğer rehberlik alanlarına da yönelmek gerekebilir.

Sorun yaşayan öğrencilere karşı bir öğretmenin ya da bir psikolojik danışmanın yapması gereken ilk iş; sorunu tanımlamak venedenlerini bulmaktır. Bu tür faaliyetler de kişisel rehberliğe girer.

Kişisel / sosyal alandaki konulardan bazıları şunlar olabilir.

* Beden ve sağlık,

* Sosyal ilişkiler,

* Korku ve kaygılar,

* Özgüven, özsaygı, özsevgi,

* Cinsiyet, aşk, evlenme, aile,

* Ahlak kuralları, din ve idealler,

* Ekonomik durumlar,

* Davranış bozuklukları.

 

Bireylerin sosyal becerilerini geliştirmek, aynı zamanda onların duygusal zekalarını da geliştirmektir.

Kişisel rehberlik hizmetleri, hümanisttik (insancıl) anlayış doğrultusunda ortaya çıkmıştır ve temelinde iletişim vardır.

Hümanisttik anlayışa sahip bir öğretmende bulunması gereken özelliklerden bazıları şunlardır.

Empatik anlayış, koşulsuz kabul, koşulsuz saygı, saydamlık (ilişkilerde içtenlik ve dürüstlük).

 

OKULLARDA VERİLEN REHBERLİK HİZMETLERİ

 

 

Doğrudan Öğrenciye Yönelik Hizmetler          Dolaylı Olarak Öğrenciye Yönelik Hizmetler

 

1) Oryantasyon (Duruma Alıştırma)          1) Program Hazırlama ve Geliştirme

2) Bireyi (Öğrenciyi) Tanıma                      2) Konsültasyon (Müşavirlik - Danışmanlık)

3) Bilgi Toplama ve Yayma                        3) Çevre ve Veli İle İlişiler

4) Yöneltme ve Yerleştirme                         4) Araştırma ve Geliştirme             

5) İzleme ve Değerlendirme                         5) Akran Temelli Uygulamalar      

6) Sevk / Yardım Almaya Yönlendirme)  

7) Psikolojik Danışma Hizmetleri              

 

 

1)      Doğrudan Öğrenciye Yönelik Hizmetler    

 

Oryantasyon (Duruma Alıştırma):Bireyin yeni girdiği ya da gireceği ortama alışmasını sağlamak için yapılan çalışmalardır. Etkinlikler yapılarak, bütün öğrencilere okul kuralları, yeni kişiler, içinde bulunulan imkân ve şartlar tanıtılır. Okula yeni gelen öğrencilere yönelik oryantasyon hizmeti öncelikle sınıf rehber öğretmeni tarafından verilmelidir. Üst sınıf öğrencilerinden de yardım alınabilir (akran danışmanlığı). Bazen eğitim süreci devam ederken yeni bir durum ve gelişme olduğunda da oryantasyon hizmeti verilebilir. Okulu tanıtma ve gezdirme, personeli tanıtma, kuralları ve yönetmelikleri açıklama, sosyal, kültürel etkinlikler vb. yapılabilir.

 

Bireyi (Öğrenciyi) Tanıma:Rehberlik hizmetlerinin amacına ulaşması ve bireysel farklılıkların belirlenmesi için bireyi tanımak gerekir. Kullanılacak olan tekniklerin güvenilir, geçerli, ekonomik ve bilimsel olmasına dikkat edilmelidir. Öncelikli amaç, bireyin kendini tanımasına, güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesine yardımcı olmaktır. Bireyler sürekli gelişim ve değişim içinde olduğu için zaman içinde her yaş ve sınıf düzeyinde testler yapılmalıdır ve sonuçlar birlikte değerlendirilmelidir. Bireyi tanıma teknikleri amaç değil birer araçtır. Sonuçları kullanılmayacak olan araçlar kullanılmamalıdır. Öğrencileri tanımak için birden fazla teknik kullanılabilir, genel sonuçlar öğrenci isimleri saklanarak okul yönetimiyle paylaşılabilir. Sonuçlar hakkında öğrenciye uygun şekilde ve uygun zamanda dönüt verilmelidir. Psikolojik testler üzerinde değişiklikler yapılmamalıdır.

 

Bilgi Toplama ve Yayma (Bilgilendirme):Öğrencilerin kendilerini geliştirmeleri için ihtiyaç duyabilecekleri her türlü bilgiyi toplama ve çeşitli yollarla öğrencilere aktarmaya yönelik hizmetlerdir. Özellikle eğitsel ve mesleki konular işlenir. Sınav sistemleri, meslekler, iş imkânları, üniversite ve bölümlerin özellikleri, üst eğitim kurumları, burslar vb. konular olabilir. Panolar, broşürler, sunumlar, afişler vb. yollar kullanılabilir.

 

Yöneltme ve Yerleştirme:Öğrencilerin özellikleri doğrultusunda yönelebilecekleri bir üst eğitim kurumu ya da iş imkânları konusunda öğrencinin bilgi sahibi olması ve kendisi için en uygun olanını seçmesi amaçlanır. Eğitsel kol seçimlerinde, bir üst eğitim kurumları hakkında, meslek seçimlerinde vb. konularda olabilir. Bu hizmetin sağlıklı olarak verilebilmesi için öğrencilerin kendilerini tanımaları ve kararı kendilerinin vermesi gerekir. Öğrencinin ilgi ve yeteneklerini tanımak için bireyi tanıma, programlar veya okullar hakkında bilgi edinmesi için bilgi verme, bu tür konularda gerçekçi algı ve beklentilerinin oluşması için psikolojik danışma, ailenin beklenti ve istekleri öğrencinin uygun karar vermesine engel oluyorsa müşavirlik hizmeti verilir.

 

İzleme ve Değerlendirme:Verilen rehberlik hizmetlerinin etkililiğini anlamak, hizmetleri devam ettirmek veya gerekli düzenlemeleri yapmak için verilen hizmetleri kapsar. Amaç; rehberlik hizmetlerinin amacına ulaşıp ulaşmadığını değerlendirmektir. Mezunların sonraki yıllarda öğrenime devam edip etmedikleri, ettiyseler başarı durumlarının ne olduğu, işe başlayanların başarıları ve yaşadıkları sorunların neler olduğu gibi bilgileri toplamayı kapsar. Bütün öğretim kademelerinde verilen bir hizmettir. Hem öğrencinin gelişimi takip edilebildiği gibi hem de sunulan rehberlik hizmetlerinin etkililiği tespit edilir.

 

Sevk / Yardım Almaya Yönlendirme) (Refere):Psikolojik danışma ve rehberlik servisinin olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda öğrencinin yardım ihtiyacının karşılanması için Rehberlik Araştırma Merkezine, sosyal yardım kuruluşlarına, psikiyatristlere, özel eğitim uzmanları gibi diğer kurumlara veya kişilere yönlendirilmesidir. Bir öğretmenin uzmanlık gerektiren bir konuda kendisinden yardım isteyen öğrencisini rehberlik servisine yönlendirmesi de ciddi bir davranış bozukluğu olan bir öğrencinin psikiyatriste yönlendirilmesi de sevktir.

 

Psikolojik Danışma Hizmetleri: Bütün rehberlik hizmetlerinin özüdür. Bu hizmeti verebilmek için psikolojik danışmanlık alanında eğitim almış olmak şarttır. Uyum sıkıntısı çeken, kendini yalnız hisseden, kendini başarısız ve değersiz gören, özgüveni, özsevgisi ve özsaygısı zedelenmiş olan kişilere sorunlarının kaynağını ve çözüm yollarını göstermede yardımcı olunur. Bu hizmet sayesinde birey kendini daha iyi tanır, sorunlarının farkına varır, sorunlarıyla baş etme becerisi kazanır, gerçeklik algısı oluşur ve gerçekçi kararlar verebilir. Böylece daha sağlıklı bir kişilik yapısına ulaşır ve farkındalık seviyesi yükselir.

Tek seferde tamamlanan değil, süreç içinde verilen bir hizmettir. Sorunların çözümü hemen gerçekleşmeyebilir. Gizliliğin en üst düzeyde olduğu hizmet alanıdır. Danışman ilk oturumda danışana gizlilik, gönüllülük, oturum süresi vb. kurallar ve konular hakkında bilgilendirir (yapılama tepkisi).

 

2)      Dolaylı Olarak Öğrenciye Yönelik Hizmetler

 

Program Hazırlama ve Geliştirme:Okullardaki rehberlik hizmetleri belli bir plan ve program dahilinde yürütülür. Bu programların hazırlanmasında temel ölçüt öğrencilerin ihtiyaçlarıdır. Bu yüzden her okulun rehberlik programı farklı olabilir. Ancak rehberlik ilkeleri değişmez. Okullarda öğretim yılının başında hazırlanan ve yıl boyunca PDR çalışmalarını gösteren programa "Okul PDR Programı" denir.

Bu programı hazırlanmaktan sorumlu kişi okulun psikolojik danışmanıdır. Ancak işbirliği ilkesinden dolayı; müdür, müdür yardımcısı ve diğer sınıf rehber öğretmenlerine de bazı görev ve sorumluluklar düşer. Bu görevler MEB Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık yönetmeliğine göre şu şekildedir.

Okul müdürü: Okulun PDR hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili yıllık program ve yürütme planının hazırlanmasını sağlar ve uygulamasını izler.

Psikolojik danışman (okul rehber öğretmeni): Rehberlik programının ilgili kısmının uygulanmasında sınıf rehber öğretmenlerine rehberlik eder. Okulun türüne ve özelliklerine (ihtiyaçlarına) göre gerekli eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerini planlar, uygular ve uygulanmasına rehberlik eder.

Sınıf rehber öğretmeni: Okulun PDR programı çerçevesinde sınıfın yıllık çalışmalarını planlar ve planlamanın bir örneğini okulun PDR servisine sunar.

 

Konsültasyon (Müşavirlik - Danışmanlık):Müşavirlik; belli bir konuyla ilgili olarak o konuda bilgi ve beceri sahibi kişilerden bilgi ve görüş almak demektir. Bu süreçte talimatlar, bilgiler ve öneriler vardır. Öğrenciye doğrudan değil, dolaylı olarak verilen hizmetlerdendir. Rehberlik hizmetlerinin daha etkili olması için; öğretmenlerin, yöneticilerin ve ailelerin de ortak bir anlayış içinde olması ve işbirliği yapması gerekir. Amaç, okul yöneticilerinin, öğretmenlerin ve velilerin rehberlik hizmetlerinde daha yeterli hale gelmesini sağlamaktır. Okul rehber öğretmeni, öğrencilerle ilgili kişilerle (öğretmen, veli, müdür vb.) işbirliği yaparak öğrencinin gelişimine yardımcı olur. Sınıf rehber öğretmenlerine rehberlik etmek, sağlık bir ortam oluşturmak için öğretmenlerle işbirliği yapmak, eğitsel kulüplerde görevli öğretmenlerle işbirliği yapmak, anne-babaya okuldaki programlar ve seçmeli dersler hakkında bilgi vermek, okuldaki olanaklardan rehberlik servisinin de yararlanabilmesi için okul yöneticileriyle işbirliği yapmak vb. çalışmaları kapsar. Özellikle okul öncesi ve ilköğretim I. kademede; psikolojik danışmanlar öğrenciden ziyade öğrenci velileriyle yoğun şekilde çalışırlar. Müşavirlik hizmetlerinde mutlaka iş birliği vardır ama her iş birliğine müşavirlik hizmeti denemez.

 

Çevre ve Veli İle İlişkiler: Okul çevresinde öğrencilerin yararlanabileceği bir takım olanaklar olabileceği gibi, zararlı olabilecek kişi ya da kurumlar da olabilir. Bu yüzden okul çevresi dikkate alınmalıdır, sıkıntılı bir durum oluşmaması için çevreyle ilişkiler sağlıklı olmalıdır. Okul rehber öğretmeni, okul yöneticileri veya diğer görevli öğretmenler okul çevresindeki faydalı olabilecek kurum ve kuruluşları araştırmalı ve öğrencileri haberdar etmelidir. Hatta çevredeki diğer okulların rehberlik servisleriyle de bağlantı kurup bilgi paylaşımı yapılabilir. Psikolojik yardım veren kurum veya kişiler de öğrenilerek gerektiğinde öğrencilerin-velilerin buralardan yararlanması sağlanabilir. Okulun çevreye doğru tanıtılması da önemlidir. Çünkü okulun özellikleri ve ihtiyaçlarının bilinmesi okula ilgiyi ve desteği arttırabilir. Çevredeki yayın kuruluşları (radyo, tv, gazete vb.) ile işbirliği yapılarak tanıtıcı programlar hazırlanabilir. Okul rehber öğretmeni, öğrencilerin gelişim özellikleri ve başarılarıyla ilgili velileri bilgilendirmelidir. Bu hizmetin verilmesi için "aile görüşmeleri" yapılır. Okul – aile birliği toplantıları yapılabilir. Problemli öğrencilerin problemlerinin giderilmesi veya genel anlamda bilgilendirme yapılması için de bu görüşmeler yapılabilir.

 

Araştırma ve Geliştirme (Ar-ge): Rehberlik çalışmalarının planlı şekilde yürütülmesi, bilimselliğin ve profesyonelliğin korunması, aksayan yönlerinin düzeltilmesi ve yeni gelişmelerden haberdar olunabilmesi için araştırma – geliştirme çalışmalarına ihtiyaç duyulur. Hem verilen rehberlik hizmetlerinin etkililiğini anlamak için hem de eksik yönlerin tespit edilip telafisi için ar-ge gereklidir. Ar-ge hizmetleri kapsamında yapılabilecek çalışmalardan bazıları şunlardır:

* Öğrencilerin yardım ihtiyaçlarını belirlemek,

* Öğrenci, öğretmen ve velilerin okuldan beklentilerini öğrenmek,

* Okulun olanaklarının kullanılıp kullanılmadığını tespit etmek,

* Öğrencilerin ilgi ve yetenek gibi özelliklerini belirlemek,

* Öğrenciler arasındaki sosyal ilişkileri belirlemek,

* Rehberlik hizmetlerinin sonuçlarını ve etkililiğini incelemek,

* Grup rehberliklerinin ve diğer rehberlik çalışmalarının değerlendirilmesi.

 

Akran Temelli Uygulamalar:Akran temelli uygulamalar; akran danışmanlığı, akran eğitimi ve akran arabuluculuğudur. Amaç, öğrencileri eğiterek birbirlerine yardım etmelerini sağlamaktır. Bu hizmetler için çalışmaya katılacak olan öğrencilere bilgi ve beceriler kazandırılır. Bu bilgi ve becerilerin bütün öğrencilere aktarılması istenir. Akran danışmanlığı hizmeti; akran rehberliği, akran dayanışması veya gönüllü arkadaş ekibi gibi adlandırmalarla da anılmaktadır. Akran danışmanlığında verilebilecek hizmetlerden bazıları; eğitsel konular (ders çalışma programı), okula uyum (oryantasyon), çatışma çözme becerileri, yalnızlık vb.